Każde dziecko nosi w sobie inną historię, ma inny „zapis genetyczny”, stan zdrowia, osobowości.. Każde więc wymaga indywidualnego podejścia niemalże we wszystkich sferach życia. Jednakże pytanie „A co na obiad?” pada chyba z ust każdego z nich
Są rodziny, w których nie występują problemy żywieniowe, dzieci jedzą wszystko, w normie, nie trzeba się niczym przejmować. Jednak jest sporo rodziców zastępczych, którzy borykają się z wieloma kłopotami w tej sferze. Do najczęstszych należy wybiórczość pokarmowa dzieci oraz z drugiej strony brak poczucia sytości, który wynika z zaburzeń więzi. Są też inne problemy o podłożu psychicznym i po trochu o części z nich właśnie dzisiaj opowiemy , o innych tylko wspomnimy.
Warto zaznaczyć, że za każdym razem, gdy coś budzi nasz niepokój, warto się skonsultować z odpowiednim specjalistą, który pomoże dziecku i nam przebrnąć przez najtrudniejsze momenty. Zaburzenia związane z jedzeniem zazwyczaj są objawem poważniejszych problemów.
Dzieci trzeba wnikliwie ale dyskretnie obserwować, trwać przy nich, rozmawiać i wspierać 
🍋🟩
Oto wybrane zagadnienia:
Brak poczucia sytości wynikający z zaburzeń więzi (RAD)- dziecko nie czuje się najedzone mimo że spożyło wystarczająco dużą porcję, wciąż pozostaje niezaspokojone, głodne.
Zespół Pradera-Williego – „choroba wiecznego głodu”. Wynika z wady genetycznej, której nie można wyleczyć, a także w pełni przeciwdziałać wszystkim objawom choroby. PWS wynika z nieprawidłowości (zaburzeń genetycznych), które wytworzyły się na chromosomie 15 – zwykle dotyczą uszkodzenia chromosomu lub częściowej utraty jego fragmentu.
Czym jest wybiórczość pokarmowa?
Wyróżniamy trzy kliniczne postaci trudności, które są związane z przyjmowaniem pokarmów we wczesnym dzieciństwie (mogą być od siebie zależne).
Wybiórczość pokarmowa – preferencyjne spożywanie wybranych pokarmów o odpowiednich właściwościach sensorycznych tj. smak, kolor, konsystencja; często występuje u dzieci z zaburzeniem ze spektrum autyzmu.
Neofobia pokarmowa – lęk przed próbowaniem nowych pokarmów.
Zaburzenia karmienia / ARFID (avoidant/restrictive food intake disorder) – ograniczanie lub unikanie przyjmowania pokarmów; trwa dłużej niż miesiąc i charakteryzuje się niemożnością doustnego przyjmowania pokarmu w ilości potrzebnej do optymalnego rozwoju (prawidłowego przybierania na masie i funkcjonowaniu psychospołecznym); opisana w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD-11 jako zaburzenie psychiczne.
Różne mogą być przyczyny trudności związanych z jedzeniem. Wyróżnia się dwie podstawowe:
1. O podłożu nieorganicznym, czyli środowiskowym.
Dominuje tu nieświadoma postawa opiekunów, którzy wzmacniają trudne zachowania dziecka podczas posiłków np. nadmierne zamartwiają się co do ilości i jakości spożywanych pokarmów pomimo prawidłowej masy ciała i rozwoju psychoruchowego dziecka.
Jak można zapobiegać wybiórczości o podłożu nieorganicznym?
– wielokrotnie eksponować zróżnicowane produkty,
– spożywać taki sam posiłek, który otrzymuje dziecko,
– tworzyć pozytywne doświadczenia podczas spożywania posiłków.
2. O podłożu organicznym, gdy dziecko odmawia przyjmowania posiłku, gdyż wiąże się to, m.in., z bólem przy połykaniu (np. ból gardła, obrzęk), wadami anatomicznymi (np. rozszczep podniebienia, wady uzębienia, przerost migdałków), chorobami przewodu pokarmowego (np. celiakia, nieswoiste zapalenia jelit, przewlekłe zaparcia), wrodzonymi wadami metabolizmu (np. pierwotna nietolerancja laktozy), zakażeniami (np. układu moczowego).
Gdy dziecko rozwija się prawidłowo, czyli przybiera na wadze i ma dobre wyniki badań laboratoryjnych warto kierować się następującą zasadą: „Rodzic decyduje, KIEDY i CO dziecko zje, natomiast dziecko decyduje, CZY i ILE zje”.
Jak można wspierać dziecko w procesie oswajania jedzenia, smaków:
– Buduj postawę zrozumienia w przypadku odmowy posiłku („W porządku, jeśli nie jesteś głodny”, „Nie musisz zjeść wszystkiego, zjedz tyle ile potrzebujesz”). Pozwól, aby dziecko reagowało na wewnętrzne sygnały związane z jedzeniem. Pozytywny stosunek do jedzenia buduj na zasadzie partnerstwa przy posiłkach – karmienie „na siłę” może tylko pogłębić problem.
– Zadbaj o spokojną atmosferę przy stole – pomoże to zredukować stres, lęk i wewnętrzne zmagania dziecka przy stole.
– Zachowaj spokój, nie walcz o każdy kęs i nie komentuj czy i ile dziecko zjadło.
Pamiętaj, że spożywanie posiłku przez dziecko może trwać nawet ok. 20 minut.
– Zaakceptuj to, że dziecko może jednego dnia nic nie zjeść na obiad, innego zostawić trochę jedzenia na talerzu, a jeszcze innego poprosić o dokładkę. Dzieci jedzą dużo w niektóre dni, a w inne z różnych powodów mogą odmówić nawet ulubionego posiłku (brak uczucia głodu, smutek, zbliżająca się infekcja, chęć oddania stolca w najbliższym czasie, uczucie dyskomfortu w przewodzie pokarmowym ze względu na wcześniej spożyty posiłek).
– Nadal serwuj to, co zwykle, ale stawiaj obok inne produkty; dziecko sięgnie po nie, kiedy będzie gotowe – wtedy, kiedy poziom niepokoju zostanie zredukowany i uzna, że dany pokarm jest bezpieczny. Nastąpi to poprzez obserwację rodziców, którzy n-ty raz spożywają dany produkt czy posiłek.
– Zastanów się, czy przyczyną odmawiania posiłków przez dziecko nie jest brak odczuwania głodu spowodowany spożywaniem przez dziecko soczków, chrupek, tubek owocowych, słodyczy itp. Ogranicz dostęp do słodyczy.
– Monitoruj zmiany w siatkach centylowych w książęczce zdrowia (percentyle mówią o tym, jak duże jest dziecko w stosunku do innych dzieci w tym samym wieku).
W przypadku, kiedy dziecko ma trudności z jedzeniem i jednocześnie nieprawidłowo przybiera na masie, jego rozwój psychoruchowy jest opóźniony lub wyniki badań wskazują na nieprawidłowości, konieczna jest konsultacja lekarska i dalsza diagnostyka.
Zaburzenia odżywiania u nastolatków:
Anoreksja (łac. anorexia nervosa), czyli jadłowstręt psychiczny, charakteryzuje się stosowaniem głodówek, które powodują nagłą utratą wagi. Na tę chorobę narażone są w szczególności dorastające dziewczęta, chociaż zdarzają się też zachorowania wśród chłopców. Młodzież cierpiąca na anoreksję odczuwa paniczny stres przed przybraniem na wadze, uważają, że ich ciało nie jest doskonałe, głodzą się i ćwiczą ponad siły. Patologicznym objawem choroby jest niewłaściwe – zaburzone postrzeganie własnego ciała. Nawet jeśli chory na anoreksję nastolatek osiągnie minimalną dla swojego wzrostu wagę, nie odczuwa satysfakcji i nadal stosuje drastyczną dietę. Anoreksja prowadzi do skrajnego wychudzenia, wyniszczenia organizmu i może skończyć się śmiercią.
Bulimia (łac. bulimia nervosa), czyli żarłoczność psychiczna, to zaburzenie odżywiania polegające na niepohamowanym, kompulsywnym spożywaniu posiłków, a następnie zwracaniu ich, poprzez wywoływanie wymiotów. Dziecko chore na bulimię na przemian odczuwa wstyd i zażenowanie, że nie potrafi zapanować nad atakiem głodu oraz ulgę po sprowokowaniu wymiotów. W przeciwieństwie do osób chorujących na anoreksję, bulimicy zachowują zazwyczaj wagę odpowiednią dla ich wzrostu i wieku, co przyczynia się do późnego diagnozowania choroby. Zdarza się, że chudną i tyją na przemian.
Objawy bulimii to, między innymi:
– wypadanie włosów,
– uszkodzenia szkliwa zębów z powodu częstych, prowokowanych wymiotów.
– apatia, wyłączanie się ze wszelkich aktywności,
– nadwrażliwość, płaczliwość.
Ortoreksja – Orthorexia nervosa pochodzi z greckiego orthos (właściwy, prawidłowy) oraz orexia (apetyt). Jest to zaburzenie, które charakteryzuje się patologicznym dążeniem do utrzymania diety uważanej przez daną osobę za zdrową. Przejawiać się to może poprzez, m.in.: stosowanie rygorystycznej diety bogatej w produkty uważane za korzystne dla zdrowia, unikanie pokarmów uznawanych za niezdrowe lub przygotowywanie posiłków w konkretny sposób.
Z czasem dochodzi do eskalacji: jadłospis staje się coraz bardziej restrykcyjny, a lista spożywanych potraw coraz krótsza i mniej elastyczna. Odstępstwa od zaplanowanego dokładnie planu posiłków mogą wiązać się z lękiem, strachem, poczuciem winy oraz dalszym zaostrzeniem zasad dietetycznych. Samoocena oraz tożsamość uzależniana jest od wytrwałości w diecie.
Poza obciążeniem psychicznym, ortoreksja wywiera negatywny wpływ na zdrowie fizyczne. Wykluczanie coraz większej ilości pokarmów uważanych za szkodliwe może prowadzić do niedożywienia i niedoborów składników odżywczych. Warto zaznaczyć, że przyjęte zasady odżywiania zależą od indywidualnych przekonań i często nie znajdują odzwierciedlenia w badaniach naukowych.
Ortoreksja może też poprzedzać inne zaburzenia odżywiania lub współistnieć z nimi, np. z anoreksją lub bulimią.
Najczęstsze objawy:
– wykluczenie z diety pokarmów lub całych grup pokarmów, umotywowane ich niekorzystnym działaniem na zdrowie;
wysuwanie własnych teorii na temat pozytywnego lub negatywnego wpływu różnych pokarmów na zdrowie;
– ocenianie nawyków żywieniowych innych osób;
– obsesja, skupianie się na planowaniu i spożywaniu posiłków, zaburzające dotychczasowe funkcjonowanie;
– brak elastyczności względem zasad żywienia i zaplanowanego jadłospisu;
– samopoczucie i humor zależne od jedzenia “zdrowych” pokarmów,
– odstępstwa od zasad wiążą się z lękiem, smutkiem, niepokojem, złością;
– ogólne zmęczenie i osłabienie, zaburzenia koncentracji.
Kompulsywne objadanie się – to jedno z zaburzeń psychicznych, polegające na przyjmowaniu niekontrolowanych ilości pokarmów w krótkim czasie.
Objawy:
– powtarzające się napady jedzenia, które sprawiają, że w niedługim czasie (kilka godzin) osoba jest w stanie przyjąć znacznie więcej pożywienia niż inne osoby w podobnym czasie, jednocześnie nie kontrolując ilości spożywanych pokarmów oraz ich rodzaju.
– brak kontroli nad jedzeniem podczas napadu. W trakcie epizodu objadania się osoby jedzą znacznie szybciej niż normalnie, a kończą dopiero wtedy gdy poczują bardzo nieprzyjemne uczucie sytości objawiające się bólem brzucha. Zazwyczaj napady pojawiają się między posiłkami, czyli w czasie w którym nie występuje poczucie głodu.
– odczuwanie dyskomfortu związanego z napadami. Osoba po zakończonym napadzie żarłoczności zazwyczaj odczuwa wyrzuty sumienia oraz ma poczucie beznadziejności, a także złości na siebie.
występowanie napadów objadania się co najmniej dwa razy w tygodniu.
Co powinno zaniepokoić rodzica w pierwszej kolejności:
1. Wycofanie się z życia towarzyskiego
Trudne emocje wynikające z wyrzutów sumienia i poczucia beznadziejności oraz brak akceptacji własnego ciała i wyglądu sprawiają, że stopniowo unika się spotkań i interakcji towarzyskich.
2. Stosowanie diet odchudzających – gdy ciągle brakuje satysfakcji i wprowadza się oraz większe restrykcje żywieniowe.
3. Zmęczenie i brak energii – zwłaszcza, gdy stan taki przeciąga się w czasie.
4. Kompulsywne objadanie się jako sposób na radzenie sobie z emocjami.
Tekst został napisany w ramach wolontariatu rodzinnego na potrzeby projektu: „Razem można więcej!”, który został dofinansowany ze środków Samorządu Województwa Wielkopolskiego.
„Przedstawione treści wyrażają poglądy realizatora Projektu i nie
muszą odzwierciedlać oficjalnego stanowiska Samorządu Województwa Wielkopolskiego”.
(Źródło: Kompulsywne objadanie się – Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej (pzh.gov.pl)
Ortoreksja – zaburzenie odżywania pod maską zdrowej… | Adamed Expert
Anoreksja – jak rozpoznać i leczyć? Co robić, gdy choruje na nią bliska osoba? (doz.pl)
Bulimia: co to jest, objawy, jak leczyć? | MindHealth
Wybiórczość pokarmowa u dzieci – porady od ALAB Laboratoria
